Τι λείπει από την εποχή μας;

Γεννήθηκα στην Καλλιθέα, μια από τις μεγαλύτερες συνοικίες της Αθήνας τη χρονιά της απελευθέρωσης, το 1944. Λίγα χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, το 1954, η Αθήνα ζούσε σε συνθήκες που κυριαρχούσαν η μεγάλη φτώχια, η ανεργία, τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων καθώς και ένα κράτος ανοργάνωτο, φαύλο και αυταρχικό, έκαναν τη ζωή πάρα πολύ δύσκολη. Το ρουσφέτι είχε τον πρώτο λόγο. Ο διορισμός στο Δημόσιο αποτελούσε την καλύτερη λύση για μόνιμη και σίγουρη εξασφάλιση και ήταν για τους πολλούς, ισάξιος με τον πρώτο αριθμό του λαχείου. Ο κόσμος ένιωθε προδομένος γιατί σχεδόν τίποτε από εκείνα για τα οποία πολέμησε δεν έβλεπε να πραγματοποιούνται. Η κοινωνική αδικία και ανισότητα, οι καιροσκόποι πολιτικοί και η αστυνομοκρατία, συνέχιζαν να υπάρχουν, αν και τώρα φόραγαν πιο μοντέρνα ρούχα.

Οι πολιτικοί είχαν καταφέρει να πείσουν τον κόσμο πως για όλα τα κακώς κείμενα έφταιγαν οι κακοί κομμουνιστές και οι άλλοι, από την άλλη μεριά, πως για όλα τα προβλήματα της χώρας έφταιγαν οι κακοί δεξιοί. Έτσι ο διχασμός του λαού συνεχιζόταν έχοντας πάρει πια τη μορφή μιας, υπερβολικά έντονης και πολλές φορές βίαιης, πολιτικής αντιπαράθεσης και αντιπαλότητας.

Παρ’ όλο που όλα αυτά κάνανε πολύ δύσκολη την καθημερινότητα, ο κόσμος παρουσίαζε μια αξιοθαύμαστη αντιφατικότητα. Από τη μια, ζούσε στερημένα, δύσκολα και αντιμετωπίζοντας τεράστια προβλήματα κι από την άλλη, γεμάτος κέφι, αισιοδοξία και ελπίδα, τραγουδούσε, γλεντούσε, πάλευε και δημιουργούσε ένα καλύτερο αύριο. Βέβαια στην επαρχία όπου οι ευκαιρίες για ένα μεροκάματο ήταν πολύ λιγότερες απ’ ότι στην Αθήνα, κυριαρχούσε ένα μεταναστευτικό κλίμα που οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες στη ξενιτιά.

Όλοι οι στενοί συγγενείς μου, αλλά και οι γονείς των φίλων μου, ήταν άνθρωποι που τους χαρακτήριζαν έντονα τα αντιφατικά χαρακτηριστικά εκείνης της εποχής. Δούλευαν πολύ προσπαθώντας να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής, είχαν έντονα χαραγμένη μέσα τους την αξία «καθαρό κούτελο», ήταν πολιτικοποιημένοι και ταυτόχρονα τραγουδούσαν, γλεντούσαν και χαιρόντουσαν παρ’ όλο που το δάκρυ και ο πόνος, για πάρα πολλούς λόγους, κάθε άλλο παρά έλειπαν από τη ζωή τους.

Ζώντας κι εμείς τα παιδιά στο πνεύμα της εποχής, όχι μόνο δεν γκρινιάζαμε για τις ελλείψεις που είχαμε σε ντύσιμο, παιχνίδια και χαρτζιλίκι αλλά αντιθέτως, δε διστάζαμε να δημιουργούμε μόνοι μας τα παιχνίδια μας βιώνοντας απέραντη χαρά με τα δημιουργήματά μας. Τα σπαθιά, τα πιστόλια, τα αποκριάτικα ντυσίματα, οι ποδοσφαιρικές μας στολές κι ένα σωρό άλλα παιχνίδια ήταν δικά μας χειροποίητα δημιουργήματα.

Δε θα ξεχάσω ποτέ τις ατελείωτες ώρες που αφιερώναμε στα πατίνια μας. Πατίνια που τα είχαμε φτιάξει εξ ολοκλήρου μόνοι μας με υλικά κλεμμένα από τις οικοδομές ή χαρισμένα μετά από πολλά παρακάλια από μαραγκούς και συνεργεία. Δυο σανίδες, δυο ρουλεμάν, μπόλικο γυαλόχαρτο, πολλές πρόκες, μια μπαταρία φακού για τα φωτάκια, πολύ μεράκι, ατελείωτο κέφι και το πατίνι ήταν έτοιμο να μας οδηγήσει στη χώρα των «πλουσίων». Ναι, όσο κι αν είναι δύσκολο να το καταλάβει ένας άνθρωπος της σημερινής εποχής τότε το να έχεις ένα ομορφοφιαγμένο πατίνι, με φώτα, με φρένα, με ζωγραφιές και με γυαλισμένα ξύλα, σε έκανε σημαντικό. Θα τολμούσα να πω πως νιώθαμε όπως ακριβώς νιώθει και σήμερα ο δεκαοχτάχρονος που οδηγεί το αυτοκίνητο που του αγόρασε ο μπαμπάς του. Ίσως όμως και να νιώθαμε πολύ καλύτερα γιατί εμείς το είχαμε φτιάξει μόνοι μας και αυτό μας έκανε πραγματικά περήφανους.

Βγαίναμε στη γειτονιά, με το πατίνι καλογυαλισμένο, γεμάτοι αυτοπεποίθηση και κάναμε αγώνες ταχύτητας. Όμως κακά τα ψέματα. Οι πιο σημαντικές στιγμές δεν ήταν όταν έβγαινες πρώτος αλλά όταν μετά τον αγώνα καθόσουν στο πεζοδρόμιο και τα κορίτσια της παρέας θαύμαζαν το πατίνι σου. Όταν άκουγες να σου λένε «Τι ωραίο πατίνι που έχεις!» ή «Πόσο μου αρέσουν τα φωτάκια που έχεις στο πατίνι σου» τότε ένιωθες τουλάχιστον σαν τον πλουσιότερο και μεγαλύτερο γόη της υφηλίου.

Μια μέρα του Οκτώβρη εκείνης της χρονιάς του 1954, μαζί με το φίλο μου τον Κώστα και τον φίλο μου τον Άλκη, πήραμε τη μεγάλη απόφαση. Ιδρύσαμε μια οργάνωση με το βαρύγδουπο τίτλο Α.Φ.Α. «Αγάπη – Φιλία – Αδελφοσύνη». Σκοπός της οργάνωσης ήταν να δώσει αγάπη στα ορφανά παιδιά που ζούσαν μόνα τους, να εδραιώσει τη φιλία ανάμεσα σ’ όλα τα παιδιά της γειτονιάς και να περάσει το μήνυμα πως όλοι είμαστε αδέλφια είτε οι γονείς μας ήταν κομμουνιστές είτε ήταν δεξιοί. Μια οργάνωση η οποία ποτέ της δεν κατάφερε να αποκτήσει άλλα μέλη εκτός από μας τους τρεις, αλλά κατάφερε να παίξει σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα ζωή μας. Έθρεψε δημιουργικά τη φαντασία μας, έχτισε σημαντικές αξίες στο νου μας και γέμισε την καρδιά μας με τα πρώτα μας βήματα στην τέχνη της αγάπης. Όταν κάποιες φορές, σήμερα (εξήντα περίπου χρόνια μετά), συναντιέμαι μαζί τους και θυμόμαστε την Α.Φ.Α., νιώθουμε μια υπέροχη νοσταλγία στην καρδιά μας και, πολλές φορές, ένα δάκρυ στην άκρη του ματιού μας βροντοφωνάζει: «Γιατί όχι και σήμερα ρε γαμώτο;»…

Συγχωρέστε μου τη νοσταλγία και την ανάγκη μου για κάποιες σκέψεις που πηγάζουν από το χθες, αλλά πιστεύω ότι ίσως αυτό που κυρίως λείπει σήμερα από την εποχή μας είναι η αγάπη, η φιλία και η αδελφοσύνη…

Αντώνης Καλογήρου